Akcenty + podstawy fonetyki i leksyki.

Dzisiaj zaś mam wewnętrzny przymus napisania czegoś mądrego. A że przez ostatnie dni zajmuję się wenińskim, to i na to padło. Starczy pisania o bogach i o Wymiarach i chuj-wie-czym-jeszcze, choć przyznam, że przez nierozerwalne połączenie języka z religią, przejawiające się w różnorakich aspektach, bez zrozumienia panteonu nie da się zrozumieć do końca języka. Można się go wykuć, ale nie zrozumieć.

Trzeba więc zacząć. Zacząć należy od podstaw. Cholera, jakie są podstawy wenińskiego?
Cóż, po pierwsze: czasów jest dziewięć.
Po drugie: przypadków jest czterdzieści parę, dawno nie liczone, więc do końca nie wiadomo.
Po trzecie. tryby są cztery. Są okropne.
Po czwarte: stron jest sześć. Są straszne.
OOOO, WIEM! Wiem, od czego zacząć: akcenty. Na akcenty będziecie się napotykać podczas moich językowych wywodów dużo, dużo razy, a nie mam zamiaru tyle ich tłumaczyć. Powiem raz - i niech wszyscy zapamiętają, a jeśli nie są w stanie zapamiętać, to niech wracają do tego artykułu za każdym razem, gdy zapomną.

AKCENTY

Akcentów jest... parę. Zresztą - kogo interesują liczby.
1. Akcent pusty - skurwiel występuje najczęściej. Spotyka się go wszędzie, bez podziału na spół- i samogłoski. Jest kreseczką nad literą, skierowaną w prawo - w stronę następnej litery, jak tu: ś. Bardzo prosto przez to zapamiętać, jak działa. Jeśli widzisz akcent pusty, skierowany w stronę następnej litery, nie czytasz jej. Nie czyta się litery po akcencie, nie ma jej, poszła sobie, tylko że została. No. Przykład? Hm. "Ciało" po wenińsku to Śerge, czyta się [zrge].
Akcent może być bardzo ważny, bo jeśli go nie ma, albo jest nie tam, gdzie powinien, może wyjść zupełnie inne słowo. Np. jeśli w tamtym Śerge akcent pusty postawimy nad "e", to wyjdzie nam Sérge [zege] - co znaczy "czas".

2. Akcent mocny - w odróżnieniu od pustego ma kreseczkę w drugą stronę (`) występuje tylko nad samogłoskami i akcentuje sylabę - czyta się ją mocniej i dłużej. Podałabym przykład, ale nie chce mi się włączać Worda, żeby kopiować literki z akcentem mocnym - wśród znaków diakrytycznych na mojej klawiaturze niestety nie występują. W zapisie fonetycznym zaznaczam akcent sylaby podkreśleniem. Na przykład imię wenińskiego boga wulkanów - Vokáanò - zapisuję [wokano].

3. Akcent twardy - najczęściej spotykany nad "g" na końcu przymiotników. Jeśli widzisz jakiś dziwny ptaszek nad "g" (ˇ), to to jest właśnie akcent twardy. Sprawia, że "g" czyta się bardzo mocno, gardłowo, jakby dodając z tyłu jeszcze "y". Normalne "g" czyta się na końcu wyrazu bardziej jako "k". "G" z akcentem twardym - nie. Tu się trzeba przyłożyć.
Ten akcent odróżnia przymiotniki od przysłówków. Na końcu przymiotników jest "g" z akcentem, na końcu przysłówków takie zwykłe "g".
Postawiony nad "c" sprawia, że - jak na ironię - zmiękcza się je i czyta jak "s", zwłaszcza w połączeniu z "i". Zwykle następują po nim trzy "i", które mimo to czyta się jak jedno.
W niektórych wenińskich imionach bogów można znaleźć ten akcent nad "a". To nie znaczy dosłownie nic, to tylko pozostałość ze starej ery, kiedy w języku nie było "a", a tylko "a" z akcentem twardym.

Więcej akcentów nie pamiętam, ale jak sobie przypomnę, to na pewno poinformuję.

PODSTAWY FONETYKI

Zarówno "i", jak i "y", po którym następuje samogłoska, należy przeczytać jako "ij". Słowa Saoriar (rodzina) nie czytamy więc [saori-ar], tylko [saorijar]. "Ie" czytamy jak "ije", a "iy", jak "ij". No cóż, to chyba wie każdy normalny.
"Y", po którym następuje samogłoska, czytamy jako "j", np. Yia [jija] - dusza.
"Y", po którym następuje spółgłoska, czytamu jako "y", np. Ybo [ybo] - całość.

Dwie spółgłoski bezdźwięczne obok siebie czytamy jak jedną samogłoskę dźwięczną. A więc:

- kk = g, np. Inakkin [inagin] - anioł

- ss = z, np. Rvaisse [rwaize] - cierpienie

- pp = b, np. Meruppi [merubi] - twarz

- tt = d, np. Tottvi [todwi] - proszę

- ff = w, np. Nhiffe [niwe] - nóż

Ale:

- cc = k, np. Vecca [weka] - nów

 "H" w połączeniu ze spółgłoskami jest zazwyczaj nieme. A więc:

- gh = g, np. Aligh [alig] - anakonda

- fh = f, np Yfheri [yferi] - dźwig

- vh = w, np. Hárvhel [hawel] - myślnik
(litera "w" nie występuje w wenińskim, zamiast niej jest "v", które się czyta jak "w")

- th = t, np. Thomhenhe [tomene] - krowa

- rh = r, np. Rhith [rit] - komora

- ph = p, np. Nephalem [nepalem] - wyprawa

- lh = l, np. Lhika [lika] - blizna

- nh = n, np. Senh [zen] - ciemność

- mh = m, np. Nomho [nomo] - hetero

itd. Ale:

- sh = sz, np. Sasha [sasza] - matka

- śsh = s, np. Neśsh [nes] - sok
(zamiast "s" w środku można wstawić jakąkolwiek literę, to samo jest też z "ć" zamiast "ś")

- chi = czi, cha = cza, che = cze, etc., np. Chiroo [cziroo] - schodek
("ch", po którym następuje samogłoska, czytamy jak "cz")

- chl = kl, chd = kd, etc., np. Ochlis [oklis] - zasada
(a "ch", po którym następuje spółgłoska, czytamy jak "k")

- "jh" i "zh" w ogóle nie występują w języku z powodu braku "j" i "z".

 "S" prawie zawsze czytamy jako "s". Tylko w połączeniu z "e" robi się z niego "z".
"Ve" prawie zawsze czytamy jako "we". Wyjątkami są: imię Weny, wenista, wenizm, weniński, po wenińsku etc.
Powtarzające się samogłoski nie łączą się w jedną w wymowie - trzeba przeczytać je tyle razy, ile ich jest (poza wspomnianym wyżej wyjątkiem "c" z akcentem twardym). Np. Arii [arii] - człowiek.
Tak samo nie łączą się też spółgłoski dźwięczne, szczególnie przy odmianie przez przypadki.

PODSTAWY LEKSYKI

Poniżej przedstawiam spis dwudziestu pięciu podstawowych słów i wyrażeń.

1. Qyáste [kyjate] - dzień dobry, witaj, dobry wieczór (powitanie oficjalne)
2. Qya' [kyja] - cześć (powitanie nieoficjalne)
3. Qya Nirai [kyja nirai] - dosłownie: cześć, przyjacielu; zwyczajowe powitanie w gronie przyjaciół, czasem stosowane też wobec dzieci
4. Onukin [onukin] - do widzenia (pożegnanie oficjalne)
5. Onu' [onu] - cześć (pożegnanie nieoficjalne)
6. Onu Nirai [onu nirai] - dosłownie: cześć, przyjacielu; zwyczajowe pożegnanie w gronie przyjaciół, czasem stosowane też wobec dzieci
7. Tottvi [todwi] - proszę, wyrażenie prośby (bardzo proszę - Tottvi Reg [todwi rek])
8. Mittvi [midvi] - proszę  przy podawaniu czegoś (proszę bardzo - Mittvi Reg [midwi rek])
9. Intora/Vime [intora/wime] - proszę pana/proszę pani
10. Tottvie Ave... [todwije awe] - poproszę...
11. Tott'/Mitt' [tod/mid] - skrócone Tottvi i Mittvi
12. Arisam [arisam] - dziękuję (dziękuję bardzo - Arisam Reg [arisam rek])
13. Aris' [aris] - dzięki
14. Arisame Se'... [arisame ze...] - dziękuję za... (dziękuję bardzo za... - Arisame Se'... Reg [arisame ze... rek])
15. Arisame Se'Karv [arisame zekarf] - dziękuję za pomoc
16. Gharhiste [gariste] - przepraszam (bardzo przepraszam - Gharhiste Reg [gariste rek])
17. Gharh' [gar] - skrócone Gharhiste
18. Gharhiste Se'... [gariste ze...] przepraszam za... (bardzo przepraszam za... - Gharhiste Z'... Reg [gariste z... rek])
19. Eiai [eijai] - nie ma za co, nie ma problemu
20. Ubamet [ubamet] - dobranoc
21. Vli [wli] - tak
22. Val [wal] - nie
23. Ave Vrokhae... [awe wrokae...] - nazywam się...
24. Uk Ef? [uk ef] - a ty?
25. Draengeg [draengeg] - wzajemnie, nawzajem

Gdybym o czymś zapomniała, gdybyście czegoś nie rozumieli lub czegoś wam brakowało - pytajcie śmiało ^^

Wybrańcy.

Pierwsza i najważniejsza sprawa, czyli sprostowanie często popełnianego przez was błędu. Słowo "wybraniec" w odniesieniu do osoby ze szczególnymi względami u boga wenińskiego, piszemy dużą literą. W wenińskim oczywiście nie ma to rozróżnienia, ale za to do imienia dodaje się specjalnie tworzoną partykułę. Partykuła ta składa się z partykuły 'Ka lub 'Sa zależnie od płci Wybrańca, na której końcu dodaje się pierwszą lub dwie pierwsze litery imienia boga. Zaraz wyjaśnię to lepiej na przykładzie.
Swoich Wybrańców mogą mieć tylko bogowie główni. Czyli, żeby nie skłamać, dość mała grupa, składająca się z siedmiu bogów: Matki Natury, Logiki, Pogody, Ewolucji, Weny, Przypadka i Syriusza. Bogowie z Czwórcy, czyli Matka Natura, Ewolucja, Wena i Przypadek, mogą mieć po dwóch Wybrańców, pod warunkiem, że są oni różnej płci. Bóg poboczny może dorobić się Wybrańca tylko poprzez partnerstwo z bogiem głównym, dotychczas stało się to tylko w przypadku partnerstwa Noary z Weną.
Poniżej tabela końcówek dla Wybrańców poszczególnych płci i poszczególnych bogów:
Bóg                   | Kobieta | Mężczyzna
Matka Natura | 'Sash       | 'Kash
Logika              | 'Sal         | 'Kal
Pogoda              | 'Sapo     | 'Kapo*
Ewolucja           | 'Sae        | 'Kae
Wena                | 'Sav        | 'Kav
Przypadek        | 'Sapr       | 'Kapr*
Syriusz              | 'Sas        | 'Kas
Noara               | 'San         | 'Kan
Wena i Noara   | 'Savn      | 'Kavn

* W starej erze były używane też formy 'Sapsa i 'Kapsa dla Pogody oraz 'Sapka i 'Kapka dla Przypadka ('Sa/'Ka - płeć Wybrańca; p - pierwsza litera imion bogów; sa/ka - wskazanie na płeć boga, dzięki czemu rozróżniano, o którego chodziło), ale wyszły z użycia ze względu na wyróżniającą się długość. Choć przestarzałe, wciąż są poprawne.

Dzięki odpowiedniej partykule od razu wiadomo, jakiej płci Wybrańcem i którego boga jest wspominana osoba. Jednak partykuły Wybrańców są używane zazwyczaj w przypadkach, kiedy mówiąc o tej osobie mamy na myśli ją jako Wybrańca. W każdym innym razie należy używać podstawowej formy 'Sa/'Ka. Także Wybraniec, przedstawiając się weniście, powinien od razu zaznaczyć, że jest takim a takim Wybrańcem, jednak może się zdarzyć, że chce to ukryć. Nie jest to karany przez bogów obowiązek, a raczej powinność wynikająca z ogólnie przyjętych konwenansów.

Ale - kim właściwie jest Wybraniec? Jest to osoba, która - jak sama nazwa wskazuje - została wybrana przez jednego z głównych bogów na jego łącznika z Ziemią. Jest to funkcja dożywotnia, a kryteria, które musi musi spełniać nowy Wybraniec, czasem właściwie wykluczają jakikolwiek wybór.
Wybraniec musi być bowiem tej samej płci, co jego poprzednik, urodzony tego samego dnia, którego jego poprzednik zmarł. Jeżeli było kilka takich osób, najczęściej wybierana była ta, która urodziła się najkrócej po śmierci poprzednika, ale to zależy też od osobistego widzimisię boga. Po wybraniu dziecka, bóg może - ale nie musi, ze względu na dobro Wybrańca - naznaczyć go jakimś swoim znakiem, co często objawia się przystosowaniem koloru oczu lub włosów do jednego z kolorów boga, ale może też być czymkolwiek innym.
Wybrańcy, jak już pisałam, są jakoby łącznikiem między Ziemią i ich bogami opiekuńczymi. Powinni skwapliwie stosować się do wszystkich zasad wenizmu, donosić, kiedy wenista jest krzywdzony przez nie-wenistę, starać się w miarę możliwości szerzyć wenizm i stosować do zaleceń boga opiekuńczego. Między Wybrańcem a bogiem opiekuńczym wytwarza się swego rodzaju więź, jak między sługą a panem - sługa ma obowiązek być na każde skinienie pana, a pan go chroni i zapewnia mu byt. Tak samo jest i tu: bóg opiekuńczy zapewnia ochronę i tak zwaną "przychylność losu", ale za to może w każdej chwili wezwać Wybrańca do siebie. Myśl, dusza, Chakra, energia życiowa czy jak zwał, tak zwał Wybrańca wędruje do Wymiarów, a jego ciało mdleje. Zdarzyć się może, że bóg przed porwaniem Wybrańca wysyła mu sygnały, że tak się stanie, albo że jeszcze jakiś czas po powrocie czują więź psychiczną, albo że bóg pojawia się w snach Wybrańca.
Ogółem relacje między bogiem opiekuńczym a Wybrańcem są bardzo delikatne i specyficzne dla każdego boga i każdego Wybrańca, dlatego dokładne opisanie ich jest praktycznie niemożliwe. Najlepszym sposobem jest stwierdzenie, że Wybraniec praktycznie wbrew swej woli staje się sługą boga i jego łącznikiem z Ziemią, ale za swoją pracę i poświęcenie otrzymuje wynagrodzenie wedle uznania boga lub ich wspólnych ustaleń.

Wybrańcy kierują się też nieco innymi prawami niż zwykli weniści. Zasadniczą różnicą jest partnerstwo. O ile dla zwykłych wenistów partnerstwo definiuje się jako wspólne życie razem po wspólnym uznaniu związku przez obie strony, o tyle dla Wybrańców partnerstwo może nastąpić dopiero po wykonaniu Ceremonii Wierzby. Wiąże się to z tym, że bóg opiekuńczy jakoby uznaje Wybrańca za swoją własność, która aczkolwiek ma własną wolę, i do zawarcia partnerstwa potrzebna jest zgoda obu partnerów I boga opiekuńczego (lub obu bogów, jeśli jest dwoje), o którą to zgodę prosi się Ceremonią Wierzby.*

* Uściślenie: Ceremonia Wierzby odnosi się tylko do Wybrańców Weny. Inni bogowie wymagają innych ceremonii, ale ten temat nie został jeszcze do końca zgłębiony.
Edit: Temat został zgłębiony. Oto lista ceremonii:
Matka Natura - Ceremonia Topoli
Logika - Ceremonia Lipy
Pogoda - Ceremonia Platana
Ewolucja - Ceremonia Morwy
Wena - Ceremonia Wierzby
Przypadek - Ceremonia Ostrokrzewu
Syriusz - Ceremonia Jesionu
Noara - Ceremonia Wiązu